Το «προφίλ» ενός εμπρηστή είναι δύσκολο να καθοριστεί, καθώς οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον σε μια εσκεμμένη εμπρηστική ενέργεια ποικίλουν.
Οι έρευνες δείχνουν ότι ένας εμπρηστής είναι αρκετά πιθανό να πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, ωστόσο η πλειοψηφία των ψυχικά ασθενών δεν είναι εμπρηστές.
Αν και πολλοί ταυτίζουν τον εμπρηστή με τον πυρομανή, στην πραγματικότητα μόνο το 4% των εμπρηστών είναι πυρομανείς.
Ορισμένοι εμπρηστές κινητοποιούνται από μια ανάγκη να επηρεάσουν με καθοριστικό τρόπο τις ζωές των συνανθρώπων τους, προκειμένου να νιώσουν οι ίδιοι ότι έχουν κάποια εξουσία πάνω στις ζωές τους.
Τόσο η διαδικασία του εμπρησμού, όσο και οι προσπάθειες κατάσβεσης της πυρκαγιάς, αλλά κυρίως ο τρόμος των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις φλόγες, τους εξιτάρουν.
Συνήθως οι άνθρωποι αυτοί έχουν μια παθολογική ανάγκη για προσοχή. Πολλοί από αυτούς παραμένουν στην τοποθεσία όπου οι ίδιοι ξεκίνησαν την πυρκαγιά και προσπαθούν να τη σβήσουν, με σκοπό οι γύρω τους να τους δουν ως ήρωες.
Ο πυρομανής από την άλλη μεριά είναι μια ψυχοπαθολογική προσωπικότητα. Κύριος σκοπός του εμπρησμού είναι η απόλαυση και το αίσθημα ικανοποίησης το οποίο λαμβάνει το άτομο.
Έχει μεγάλο συναισθηματικό ενθουσιασμό πριν από την πράξη.
Τις περισσότερες φορές μένει και απολαμβάνει το έργο του λαμβάνοντας συναισθηματική διέγερση και ικανοποίηση.
Έχει επίγνωση της εγκληματικής φύσης των πράξεων του καθώς και τους κινδύνους που προκαλεί, χωρίς όμως να επιζητεί τις πιθανές επιπτώσεις.